Όψεις της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας: Ελευσίνια Μυστήρια

Ελευσίνια Μυστήρια και Αρχαία Ελληνική Θρησκεία

Οι όψεις της αρχαίας ελληνικής θρησκείας δεν είναι ένα απολίθωμα του παρελθόντος. Είναι ένας τρόπος να δούμε διαφορετικά, ως μια ζώσα δύναμη, την πνευματικότητα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Μόνο έτσι θα κατανοήσουμε τι μας συνδέει πραγματικά με το παρελθόν και θα κατανοήσουμε με ουσιαστικό τρόπο το παρόν μας.

Έχουμε στον νου μας μια απλοϊκή οπτική για την αρχαία Ελληνική Θρησκεία. Μαθαίνουμε συχνά ότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στο Δωδεκάθεο, που παρουσιάζεται σήμερα με χιουμοριστικό και καρτουνίστικο τρόπο. Ήταν όμως έτσι; Είναι απλοϊκό και ξεπερασμένο να πιστεύεις σε θεϊκές δυνάμεις; Ήταν όντως αφελείς οι αρχαίοι Έλληνες; Πίστευαν απλώς σε δώδεκα θεούς με ανθρώπινα πάθη; Στο μάθημα Ελευσίνια Μυστήρια και Αρχαία Ελληνική Θρησκεία θα αρχίσουμε να ξετυλίγουμε το νήμα των παρερμηνειών και να μπούμε σε ένα πνευματικό ταξίδι.

Το μάθημα απευθύνεται σε όσους θέλουν να γνωρίσουν με απλό τρόπο, αλλά όχι με απλοϊκές γενικεύσεις βασικά στοιχεία για την αρχαία ελληνική θρησκεία. Το υλικό του μαθήματος στηρίζεται σε στοιχεία και επιστημονικές έρευνες και είναι αποτέλεσμα μελέτης.

Μπορούν να το παρακολουθήσουν φοιτητές ανθρωπιστικών σπουδών (Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφίας, Φιλολογίας, Ελληνικού πολιτισμού στο ΕΑΠ, Παιδαγωγικού κ.ά.), Εκπαιδευτικοί, Άνθρωποι με ευρύτρες ανησυχίες και πνευματικές αναζητήσεις που θέλουν να μάθουν περισσότερα και αναλυτικότερα για τα Μυστήρια και τα Ελευσίνια συγκεκριμένα.

Στο τέλος του μαθήματος, πέρα από τις γνώσεις που θα αποκτήσουν, όσοι παρακολουθήσουν το μάθημα θα έχουν σημειώσεις και βοηθητικούς πίνακες για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος θα αποκτούν αυτομάτως και πιστοποιητικό παρακολούθησης.

Δομή του μαθήματος:

Ενότητα 1η: Τι είναι Μυστήρια

Α’ Μέρος:

• Ορίζονται τα Μυστήρια και εξετάζονται τα γενικά χαρακτηριστικά τους.
• Δίνονται σημαντικοί ορισμοί σχετικά με τα Μυστήρια,
• Αναπτύσσονται ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τη μυστηικότητά τους και κεντρικές ιδέες γύρω από αυτά (θάνατος και ανάσταση, αναγέννηση και υιός/παιδί Θεού, φώτιση και απολύτρωση, θεοποίηση και αθανασία)

Β’ Μέρος:

Παρανοήσεις γύρω από τα μυστήρια που σχετίζονται με:

• την παλαιότητα τους
• την προέλευσή τους από την Ανατολή
• την αντιμετώπισή τους ως θρησκείες κι όχι ως λατρείες

Ενότητα 2η: Ελευσίνια Μυστήρια: Πότε, Που και Ποιοι 

Μέρος Α’:

• Οι δύο θεές και τα χαρακτηριστικά τους
• Η πρόσβαση στα Ελευσίνια Μυστήρια
• Ο χρόνος διεξαγωγής της λατρείας
• Ο συνδυασμός παραγόντων σχετικά με τα Ελευσίνια Μυστήρια
• Η τοπογραφία της περιοχής
• Η χρονική περίοδος διεξαγωγής των Μικρών και των Μεγάλων Μυστηρίων

Μέρος Β’:

• Συσχετίσεις της χρονικής περιόδου των Μικρών και Μεγάλων Μυστηρίων με αστερισμούς
• Ο αστερισμός των Υάδων
• Ισημερίες
• Γιορτές και αστερισμοί
• Σύνδεση των Ελευσινίων Μυστηρίων και των Αστερισμών: Στάχυς και Προτρυγητής, αστερισμός της Παρθένου
• Μυθολογικοί συσχετισμοί
• Σύγκλιση στοιχείων
• Φιλοσοφική πτυχή των Ελευσινίων Μυστηρίων
• Μεταβολές και σταθερές στο πέρασμα του χρόνου

Ενότητα 3η: Αρχαιολογικά δεδομένα 

Παρουσίαση των κυριότερων κτισμάτων του Ιερού Χώρου της Ελευσίνας και η εξέλιξή του στον χρόνο.

Ενότητα 4η:  Ο Ομηρικός ύμνος της Δήμητρας 

Ανάγνωση του Ομηρικού Ύμνου στη Δήμητρα και υπογράμμιση των σημαντικότερων σημείων του.

Ενότητα 5η:  Μύθοι σχετικά με τη Δήμητρα και την Περσεφόνη 

• Ανάλυση των ονομάτων των δύο θεοτήτων και προέλευσή τους
• Εκδοχές της Δήμητρας και της Κόρης και παραλλαγές της λατρείας τους
• Παραλλαγές του μύθου
• Η μυθολογική σημασία των χοίρων και της αρπαγής
• Σκέψεις και συμπεράσματα

Ενότητα 6η: Η τελετουργία των Ελευσινίων Μυστηρίων

Αναλυτική παρουσίαση των Μικρών και των Μεγάλων Μυστηρίων και παρουσίαση της τελετουργίας κάθε μέρα του Βοηδρομιώνος.

Ενότητα 7η:  Άλλες λατρείες της Δήμητρας και της Κόρης

• Προέλευση της λατρείας τους
• Άλλες τοποθεσίες όπου λατρεύονταν

Ενότητα 8η: Ερμηνείες και παρατηρήσεις 

• Ερμηνείες της μυστηριακής λατρείας της Ελευσίνας από διαφορετικούς ερευνητές
• Διαφορετικές προσεγγίσεις
• Παρατηρήσεις πάνω στα δεδομένα και σύνδεση των στοιχείων που παρουσιάστηκαν